نصب علي (ع) به جانشيني پيامبر اکرم (ص) (10 ق)
روز هيجدهم ذی الحجه، از ايامالله و از عيدهاي بزرگ اسلام و جهان تشيع است و روزي به بزرگي و شرافت آن، در ميان كل روزها و سالها وجود ندارد. مفضل بن عمر گفت: از ابوعبدالله، امام صادق علیهالسلام پرسيدم: براي مسلمانان چند عيد است؟ امام صادق علیهالسلام فرمود: چهار عيد.
مفضل: عيدين يعني عيد سعيد فطر و عيد سعيد قربان و جمعه كه خودش از عيدهاي بزرگ مسلمانان است را ميشناسم ولي عيد چهارم كدام است؟ امام صادق علیهالسلام: أعظمها و أشرفها يوم الثامن عشر من ذي الحجة و هو اليوم الذي اقام فيه رسول الله صلی الله علیه و آله اميرالمؤمنين علیهالسلام و نصبه للناس علماً؛ عظيمترين و شريفترين عيدها، روز هيجدهم ذي الحجه است و آن، روزي است كه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، حضرت علي علیهالسلام را قائم به امامت نمود و او را نشانهاي براي مردم قرار داد.[۱]
در حديثي ديگر از امام صادق علیهالسلام روايت شد: و يوم الغدير افضل الأعياد، و هو ثامن عشر من ذي الحجّه؛[۲] عيد غدير، برتر و افضل عيدهاست و آن هيجدهم ذي الحجه ميباشد. اين روز، به خاطر رويدادهاي مهم و سرنوشتسازي كه براي برخي از پيامبران، از جمله پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله و تعيين جانشين منصوب خداوند متعال براي آن حضرت به وقوع پيوست، عظيمترين و شريفترين روز سال محسوب ميگردد و دوستداران اهل بيت علیهمالسلام و مسلمانان حقيقتگرا را غرق در شادي و شادماني ميكند.
پيامبر صلی الله علیه و آله در هیجدهم ذی الحجه سال دهم هجری در محله ای به نام غدیر خم برخواست و خطبهاي خواند و در بخشي از آن فرمود: همانا جبرييل امين بارها بر من فرود آمد و بر من سلام رسانيد و دستور داد به شما كه شاهد اين ماجرا هستيد و به همه مسلمانان، اعم از سياه و سفيد، بگويم و خبر دهم كه علي بن ابيطالب علیهالسلام برادر و جانشينم و امام پس از من بر شما ميباشد. آن گاه دست امام علی (ع) را بلند کرد و فرمود: اي مردم! بدانيد كه خداي سبحان، وي را ولي و امام شما قرار داد.
بنابراين بر تمامي مهاجرين و انصار و تابعين و بر تمامي صحرانشينان و شهرنشينان، عرب و عجم، آزاده و برده، بزرگ و كوچك، سياه و سفيد و بر هر موحد و مسلماني واجب است كه از او پيروي، حكمش را انجام، گفتارش را باور و دستورش را اجرا نمايد. هر كسي كه با او مخالفت ورزد ملعون و هر كسي او را تصديق كند مورد رحمت الهي قرار خواهد گرفت.
اي مردم! در قرآن تدبر كنيد و آيات و محكمات آن را به درستي بفهميد و از پيش خود آنها را تفسير نكنيد، سوگند به خداي بزرگ كسي نميتواند قرآن را تفسير نمايد، مگر آن كسي كه من دست او را گرفته و بلندش كردهام. يعني امام علی علیهالسلام او معلم شما است. همانا هر كسي كه من مولا و رهبر اويم، پس او رهبر و مولاي اوست. اين كسي نيست جز علي بن ابيطالب علیهالسلام.
معاشر الناس! انّ علياً والطيبين من وُلدي من صلبه هم الثقل الأصغر والقران الثقل الأكبر، لن يفتر قاحتّي يردا علي الحوض، ولايحّل امرة المؤمنين لأحد بعدي غيره. سپس دست علي علیهالسلام را بالا برد و فرمود: اي مردم! چه كسي به شما از خودتان و نفستان، اولي است؟ همگي گفتند: خدا و رسولش.
آن گاه فرمود: ألا، من كنت مولاه فهذا علي مولاه، اللّهم وال من والاه، و عاد من عاداه، وانصر من نصره، واخذل من خذله، انّما اكمل الله لكم دينكم بولايته و امامته، و ما انزلت آية خاطب الله بها المؤمنين الاّبدأ به، ولا شهدالله بالجنة في هل أتي الا له ولاانزلها في غيره، ذرية كلّ نبّي من صلبه و ذريتي من صلب علّي لايبغض علياً اِلّاشقّي ولا يوالي علياً الّا تقي...
پس از پايان خطبه رسول خدا صلی الله علیه و آله، مردم با صداي بلند گفتند: آري، آري شنيديم و پيروي ميكنيم فرمان خدا و رسولش را و به گفتارش از عمق قلبمان ايمان داريم. آن گاه به صورت دسته جمعي به سوي پيامبر صلی الله علیه و آله و علي بن ابيطالب علیهالسلام ازدحام كرده و آن دو را تكريم و احترام نمودند، تا اين كه وقت ظهر رسيد و پيامبر صلی الله علیه و آله نماز ظهر و عصر را در يك وقت به جا آورد.[3]
روايت شد كه عمر بن خطاب پس از خطبه پيامبر صلی الله علیه و آله به سوي امام علي علیهالسلام شتافت و با وي بيعت كرد و به وي گفت: بخّ، بخّ لك يابن ابيطالب علیهالسلام، اصبحت مولاي و مولاي كلّ مسلم.[4]
به هر روي، اين روز روز بزرگ و بابركتي است و ميطلبد كه دوستداران ولايت اميرمؤمنان علي بن ابيطالب علیهالسلام آن را جشن گرفته و به يكديگر با اين عبارت تبريك بگويند: اَلحَمدُلِلّهِ الَّذي جَعَلَنا مِنَ المُتَمسِّكينَ بِوَلايةِ اَميرِالمُؤمِنينَ وَاَلأئمَةِ عَلَيهِمُالسَّلام.[5]
1- الخصال شيخ صدوق، ج 1، ص 246 حديث 145.
2- همان، ج 2، ص 394، حديث 101.
3- نك: الاقبال بالاعمال الحسنه سيد بن طاووس ج 2، ص 240.
4- شواهد التنزيل حاكم حسكاني، ج 1، ص 204 و مسارالشيعه شيخ مفيد، ص 20.
5- مفاتيح الجنان شیخ عباس قمی، اعمال روز عيد غدير.
منبع: پایگاه دانشنامه اسلامی